[ Pobierz całość w formacie PDF ]
przedstawił tę publikację, ale umarł, zanim wydano jego dzieło. Poe zdaje się głęboko
żałować tego i kończy jego pracę, uzupełniając braki.
Oto tak więc wygląda podsumowanie głównych dzieł amerykańskiego pisarza. Czy nie
posunął się za daleko, stawiając w nich na niezwykłość i nadprzyrodzoność? W
rzeczywistości stworzył nowy rodzaj literatury, rodzaj powstały z wrażliwości jego
wybujałego umysłu, używając jednego z jego słów.
27
Pozostawiając na boku rzeczy niezrozumiałe, jest coś, co każe podziwiać dzieła Poego
to nowatorstwo przedstawienia, rozważania o rzeczach mniej znanych, obserwacja
chorobliwych skłonności człowieka, dobór tematów, zawsze dziwaczna osobowość jego
bohaterów, ich chorobliwe zachowanie, nerwowość i skłonność do wyrażania się za
pomocą niezwykłych wyrażeń. Jednakże pośród tych wszystkich niezwykłości zdarza się
niekiedy jakieś prawdopodobieństwo, które przyciąga wyobraznię czytelnika.
Proszę mi teraz pozwolić zwrócić uwagę na materialną stronę tych opowiadań. Nie
odczuwa się w nich wcale interwencji Opatrzności. Poe zdaje się jej wcale nie uznawać i
stara się wszystko wytłumaczyć poprzez prawa fizyki, które, w miarę potrzeb, sam tworzy.
Nie czuje się w nim tej wiarygodności, jaką powinno mu dawać nieustanne rozważanie o
rzeczach nadprzyrodzonych. Tworzy fantastykę na zimno, jeżeli mogę się tak wyrazić, a
na nieszczęście jest jeszcze apostołem materializmu. Lecz myślę, że jest to mniej wina
jego usposobienia, niż wpływu społeczności amerykańskiej, tak bardzo praktycznej i
konkretnej. Poe pisał, myślał, marzył jak Amerykanin, czyli jak człowiek trzezwo
myślący. Ponieważ używa takiego sposobu pisania we wszystkich swych utworach, więc
mimo to podziwiajmy jego dzieła.
Poprzez te niesamowite opowiadania możemy ocenić nieustanne podniecenie w jakim
żył Poe. Na nieszczęście jego natura domagała się czegoś więcej, a jej nadmiar wpędził go
w okropną chorobę alkoholową, której właściwe imię to śmierć.
Przypisy
1 polski tytuł: Zabójstwo przy rue Morgue.
2 podane niżej cytaty pochodzą z polskich przekładów, zawartych w
dwutomowym zbiorze Opowiadania, wydanym przez Wydawnictwo Czytelnik
w roku 1986.
3 Edgar Allan Poe urodził się w 1809 roku w Bostonie.
4 John Allan mieszkał w Richmond i handlował tytoniem.
5 John Allan wyjechał z rodziną i Edgarem do Anglii w celach handlowych.
6 rodzina Allanów i Edgar powrócili do Richmond w 1820 roku.
7 toczące się tam powstanie powstanie Greków w latach 1821-1829 przeciw
władzy tureckiej.
8 nowsze badania wykazały, że w tym czasie Poe, pod nazwiskiem Perry,
służył jako zwykły żołnierz w Forcie Moultry. Pogłoski o jego pobycie w
Grecji i Rosji pochodzą z jego niejasnych wzmianek, gdy chciał zatuszować
swoją służbę wojskową.
9 przeżył lat 40.
10 kosmogoniczne tyczące się powstawania i rozwoju ciał niebieskich.
28
11 Perdidit antiquam littera prima sonum (łac.) pierwsza litera straciła
dawne brzmienie [z przekł. polskiego].
12 przekład Stanisława Wyrzykowskiego.
13 Bois de Boulogne (fr.) Lasek Buloński.
14 linia miara długości równa 1/10, czasami 1/12 cala.
15 welin skóra cielęca dokładnie wyprawiona, używana dawniej do pisania
lub druku; także: papier welinowy. (fr.) v�lin.
16 logogryficzny zagadkowy, zaszyfrowany; logogryf łamigłówka
polegająca na odgadnięciu zaszyfrowanych wyrazów, z których wybrane litery
lub sylaby, stojące w odpowiednim porządku, dają rozwiązanie.
17 Poe nie wymienia znaku ( , który występuje 10 razy.
18 w tłumaczeniu Wyrzykowskiego Nieporównana przygoda niejakiego
Hansa Pfaalla.
19 w tłumaczeniu Wyrzykowskiego W bezdni Malstromu.
20 balon nazywał się Victoria, tak jak pózniej w powieści Verne a Pięć
tygodni w balonie.
21 mynheer (hol.) panie (mój).
22 w tłumaczeniu Mariana Stemara Opowieść Artura Gordona Pyma z
Nantucket.
23 kucharz Peters kucharz właściwie nazywał się Seymour.
24 6 kwietnia właściwie powinno być: 7 sierpnia.
25 25 stopni właściwie powinno być: 5 stopni 20 minut.
26 10 pazdziernika właściwie powinno być: 18 pazdziernika.
27 Wyspy Smutku, fr. D�solation nazwa nadana w 1776 roku przez Cooka;
obecnie Wyspy Kerguelena, który odkrył je w 1772 roku.
28 steatyt, kamień mydlany minerał, odmiana talku barwy białawej, szarej
lub zielonawej, używana jako materiał rzezbiarski.
29 wyrysowane na pumeksie w tłum. polskim Stemara wyżłobienia
wykonane były w skale wapiennej.
30 około 70� w tekście Verne a: około 84 stopnia.
29
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
